Doğru vakitte yanlışsız yerdeyseniz, güneş ufuktan geçerken üzerinde yakalanması sıkıntı, yeşil bir parıltıya şahit olabilirsiniz. Nispeten az bir optik olay olan ve yeşil parlama olarak anılan bu durum sadece atmosferik şartların, etraftaki peyzaj yapılarının ve büsbütün talihin hakikat bir biçimde birleşmesi durumunda gözlemlenebilir.
Güneşin son şeridi ufuk çizgisinden uzaklaşıyor üzere göründüğünde ortaya çıkmalarından ötürü, yeşil parıltılar sadece güneşin doğuşu ve batışı sırasında gözlemlenebilir. Pak hava ve manisiz bir ufuk görüşü gerektirdiklerinden, ekseriyetle büyük su kütleleri yahut çöl üzerinde görülürler. Lakin, ufuk çizgisine uçak, dağ yahut yüksek bir bina üzere yüksek bir yerden bakıldığında da görülebilir.
Yeşil Parlama nedir?
Gökyüzü açık ve ufuk çizgisi net bir formda görünürse, Güneş doğarken yahut batarken Güneş ışığının parlak yeşil bir renk aldığı ana verilen isimdir. Güneş tepemizdeyken Güneş ışığını sarı renkte görmemizin sebebi, atmosferin ışınları dağıtırken mavinin tonlarını filtrelemesidir. Güneş’in doğuşu ve batışı, yani ufuk çizgisinden çıkışı ve ufuk çizgisinde yok oluşu sırasında bu ışınlar eğik açıyla gelir. İşte bu durumda atmosfer ışıkları yeşil görmemize neden olur. Bu çok kısa mühlet için yaşanan bir olaydır ve gözelmlenmesi için, üstte da belirttiğimiz üzere uygun şartların bir ortaya gelmesi gerekir.
İdeal yeşil parlama şartlarını dengeli bir formda yaşaması sebebiyle bunlar en nizamlı olarak Şili, Cerro Paranal’da gözlemlenebiliyor. Şili Atacama Çölü’ndeki 2.635 metre yüksekliğindeki dağ, Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskopu’na (Very Large Telescope) da mesken sahipliği yapıyor. Dağdaki şartlar yeşil parlama için o kadar uygun ki, gözlemevi Ay üzerinde bir yeşil parlamanın manzarasını bile yakalayabildi.
Bu Yeşil flaşın uzunluğu, güneşin batma yahut yükselme suratına bağlı olsa da, çoklukla bir ila üç saniye ortasında sürerken, kaydedilen en uzun müşahede tam 35 dakika sürdü. Amiral Byard’ın 1929’da Antarktika’daki Little American üssüne yaptığı keşif seyahatinin şahit olduğu bu uzun görüş, güneşin kutup bölgelerinde inanılmaz derecede yavaş batmasının bir sonucuydu.
“Yeşil parlama” olarak isimlendirilmesine karşın, aslında benzeri bir yeşil flaş efekti veren dört farklı olay bulunuyor.
I-Mir yahut alt serap en yaygın olanıdır ve güneş ufkun altına batarken görülebilir. Düzleştirilmiş bir oval üzere görünen, okyanus üzerinde sıcak hava olduğunda ve su yüzeyinin yakınında güçlü bir sıcaklık gradyanı olduğunda ortaya çıkar.
M-mir yahut geçersiz serap, alt seraba emsal, lakin yüzeyin üzerindeki sıcaklık gradyanında birkaç derecelik bir bükülme ile atmosferik bir sıcaklık değişimi ile ortaya çıkar. Yeşil alana ince bir nokta ile kıstırılmış bir tesir yaratır. Bu en güzel yüksek bir düzeyden bakıldığında görülür.
Muhtemelen en etkileyici ve en uzun süren yeşil parlama olan alt kanal parlaması 15 saniyeye kadar devam edebilir. Gözlemcinin yüzeyin yakınında meydana gelen atmosferik değişimin altında olması nedeniyle çok daha dar bir yükseklik gradyanının neden olduğu yeşil bir kum saati tesiri oluşturur.
En az olan ise, ufuktan üste yanlışsız birkaç saniye süren bir yeşil ışık huzmesi oluşturan yeşil ışındır. Bu olay çok fazla belgelenmemiştir ve meydana geldiğine dair bilinen hiçbir manzara yoktur.
Farklı serap cinsleri hafif atmosferik değişikliklerden kaynaklanırken, yeşil parlamaların gözlemlenebilmesinin nedeni, ışığın Dünya atmosferinde kırılma formuyla ilgilidir. Işığın dalga uzunluğuna bağlı olarak mavi, mor ve yeşil renkler sarı, turuncu ve kırmızıya nazaran daha fazla kırılır. Güneş ufuktayken, çok daha ağır bir atmosferik katmandan parlamasından ötürü buradan geçen sarı, turuncu ve kırmızı dalga uzunlukları büyük olasılıkla atmosfer tarafından emilir. Kalan mavi ve mor dalgalar, parlamayı oluşturacak formda en güçlü yeşil dalga uzunluğunu bırakarak dağılır, lakin bazen mavi parlamalar da meydana gelebilir.
